Sabun olacak zeytinyağı ‘sızma’ diye şişelendi 117 şirket kıskaca alındı

ULUSAL Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi, sabun üretiminde kullanılması gereken asidi yüksek, kötü koku ve görüntüye sahip yağları “ısıl işlem”den geçiren ya da kanola, mısır gibi ucuz yağlarla karıştırarak elde ettikleri ürünleri “natürel sızma zeytinyağı” diye şişeleyip, pazarlayan firmalara karşı mücadele başlattı. 117 şirketi hileli üretim yaptıkları gerekçesiyle bakanlığa şikayet eden Konsey, tüketicileri de markasız ürün almamaları konusunda uyardı. Ege Zeytin ve Zeytinyağı Tanıtım Komitesi Başkanı Metin Ölken, uygulamanın yeni başladığını, pratikte nasıl karşılık bulacağını yaşayarak göreceklerini dile getirdi. Ölken, “Hileli üretim yapan firmaların isimlerini yayınlamak kesin çözüm değil. Çünkü bunu yapan kişi ve kuruluşlar, zaten vurgunu yapıp, başka isimlerle yeniden ortaya çıkıyor” dedi.
Sabunluk küspe yağ oluyor
Uygulanan para cezalarının da caydırıcı düzeye ulaştırılması gerektiğini söyleyen Ölken, “Bizim durumumuz baldan daha kötü. Beyaz tenekeden tutun, ambalajlı ürüne kadar pek çok taklit ve tağşiş sorunu sektörde hâlâ dizboyu. Balda 1 ise zeytinyağında 5 sorun var. Örneğin Ege’den giden prina (sabun yapımında kullanılan) Antep’te zeytinyağı diye satılıyor. Bunları önlemek gerekiyor” diye konuştu. Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi Yönetim Kurulu Üyesi Ümmühan Tibet de, zeytinyağındaki sahteciliğin, baldaki gibi gıda güvenliğini tehdid eden boyutta risk oluşturmadığını, ancak kalite açısından sorun yarattığını vurguladı.
Sahte baldan farkı ne
Balda, mısır şurubu gibi arının üretemediği bir madde kullanılarak, insan sağlığı açısından sakıncalı bir durum oluşuyor. Zeytinyağında ise zeytinyağının küspesinden elde edilen prina yağı kolon sızması diye adlandırılan yöntemle, zeytinyağının içine karıştırılabiliyor. Bu da yağın kalitesini bozup, faydasını azaltıyor. Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi olarak “kalite kontrol programı” oluşturduklarını ve iç piyasadaki markalı üretimin yaklaşık yüzde 80’ini karşılayan 10 firmayla anlaşma imzaladıklarını anlatan Tibet, marketlerden ürün alıp bağımsız gelişmiş laboratuvarlarda analiz ettirdiklerini vurguladı. Hileyle mücadelede tüketicilerden ya da firmalardan ihbarları da değerlendirdiklerine dikkat çeken Tibet, analiz sonucu herhangi bir olumsuzluk tespit ettiklerinde Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na bunu bildirdiklerini kaydetti.
Hileye 117 firma karıştı
UZZK Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Tan ise, bugüne kadar kendilerine ulaşan 117 şikayeti Koruma Kontrol Genel Müdürlüğü’ne ilettiklerini, iletmeye de devam edeceklerini söyledi. Tan, ”Konsey olarak bu konuda takiplerimizi sürdürüyoruz. Zeytinyağı biraz daha kontrollü şekilde gidiyor. Üreticilerin yüzde 80-90’ı beyaz listede olduğu için yapanların oranı daha düşük seviyede kalıyor” dedi.

Donma, kalite göstergesi değil

TÜKETİCİLER arasında yaygın bir inanış olan soğukta zeytinyağının donması, aslında bir kalite göstergesi olarak sayılmıyor. Kalitesiz, hileli zeytinyağlar da soğukta katılaşabiliyor. Zeytinyağının kaliteli olup olmadığı, ancak kokusu ya da tadıyla anlaşılabiliyor. Sadece donup donmadığı değil, renk unsuru da kalite kriteri olamıyor. Zeytinyağının renginin koyu yeşil ya da açık sarı olması, o ürünün daha kaliteli ya da kalitesiz olduğunu göstermiyor.

Hileli zeytinyağı nasıl anlaşılıyor

GENELDE sızma zeytinyağlarına belli ölçüde kanola, mısır, prina ve ayçiçek yağı gibi daha ucuz yağlar karıştırılarak, hileli yağlar elde ediliyor. Yapılan bu tağşiş (karıştırma), yüksek teknolojik analizlerle tespit edilse de, tüketiciler de donma derecelerindeki farklılıklara bakarak yağın tağşiş olduğunu anlayabiliyor. Derin dondurucuya 15 dakika bırakılan zeytinyağının bir kısmı donup, bir kısmı donmadığı taktirde bu yağda tağşiş olduğu kolayca anlaşılabiliyor. Ayrıca, farklı niteliklere sahip zeytinyağlarının karıştırılıp, nitelikli zeytinyağı gibi satılması da bir diğer hile yöntemi oluyor. Kolon sızması diye adlandırılan yöntemde ise asidi yüksek, kötü koku ve görüntüye sahip sabunluk yağlar, ısıl işlemden geçirilerek natürel sızma yağ standartlarına getiriliyor ve sızma zeytinyağı olarak satılıyor.